الکل چیست؟ کاربردهای آن، نحوه تولید الکل و مضرات آن بر بدن

الکل نوعی از ترکیبات شیمیایی است و در برخی از نوشیدنی ها مثل: شراب، ویسکی، آبجو وجود دارد. اغلب الکل به صورت اتانول با فرمول شیمیایی (C2H5OH) شناخته می شود و بیشتر به عنوان الکل طبی یا سفید نام برده می شود. به غیر از اتانول متانول نیز از دسته ی الکل ها است که با عنوان الکل صنعتی نام برده می شود. اتانول یک ماده مخدر قوی محسوب می شود که می تواند اثرات مختلفی بر روی سیستم عصبی داشته باشد و سبب ایجاد اعتیاد شود. همچنین، مصرف بیش از حد الکل می تواند به سلامتی بدن آسیب برساند و مشکلاتی مانند بیماری های قلبی، کبدی و مشکلات روانی را ایجاد کند.

الکل چیست؟ کاربردهای آن، نحوه تولید الکل و مضرات آن بر بدن

تعریف الکل

الکل یک نوع ترکیب آلی به شمار می رود که یک یا چند گروه هیدروکسیل به آن متصل است. گروه عاملی هیدروکسیل به یک اتم کربن اشباع متصل است. الکل ها ترکیباتی به شدت فرار هستند که از هیدروکربن ها طی فرایند تقطیر ساخته می شوند. فرمول کلی الکل CnH2n+1OH است. الکل ها را می توان به عنوان مشتقات آلی آب دانست که در آن یکی از اتم های هیدروژن با یک گروه آلکیل جایگزین شده است و معمولاً با R در ساختارهای آلی نشان داده می شود. به عنوان مثال، در اتانول (اتیل الکل) گروه آلکیل، گروه اتیل، -CH2CH3است.

این ترکیب نوعی ماده شیمیایی به شمار می رود و در نوشیدنی هایی مانند آبجو، شراب و دیگر مشروبات نیز یافت می شود. همچنین در برخی داروها، دهانشویه ها و اسانس ها نیز وجود. الکل ها به واسطه یک فرآیند شیمیایی به نام تخمیر ساخته می شود که در آن از قند و مخمر استفاده می کند. الکل انواع مختلفی دارد. نوعی که در نوشیدنی های الکلی یافت می شود اتیل الکل (اتانول) نامیده می شود. نوشیدن الکل در مقادیر زیاد یا منظم مضرات جبران ناپذیری را در پی داشته و ممکن است خطر ابتلا به انواع خاصی از سرطان مانند سرطان دهان، گلو، مری، سینه، کبد، روده بزرگ و راست روده را افزایش دهد.

مضرات الکل
اتیل الکل موجود در برخی نوشیدنی ها سبب بروز بسیاری از مشکلات برای بدن می باشد.

انواع الکل

تصور اغلب افراد از الکل فقط ماده ای است که در نوشیدنی های الکلی یافت می شود. در واقع ماده شیمیایی الکل به اتم های دیگر متصل می شود و الکل های ثانویه ایجاد می شود. الکل های ثانویه تولید شده عبارتند از اتانول، متانول وایزوپروپانول. هر سه نوع الکل سمی هستند، اما فقط الکل اتیلیک یا همان اتانول در نوشیدنی های الکلی یافت می شود، در حالی که دو نوع دیگر برای ضد عفونی کردن و یا در صنایع تولیدی استفاده می شود. نوشیدن هر مقدار ایزوپروپانول یا متانول بسیار خطرناک است و می تواند کشنده باشد.

سه نوع الکل:

  • ایزوپزوپیل الکل
  • متیل الکل
  • اتیل الکل

ایزوپروپیل الکل

ایزوپروپانول یا ایزوپروپیل الکل مایعی بی رنگ و بی بواست که به عنوان الکل ماساژ شناخته می شود اما در درجه اول برای استریل کردن استفاده می شود. اغلب اوقات از این ایزوپروپیل الکل برای تمیز کردن و ضد عفونی کردن سطوح، ابزار و پوست انسان استفاده می شود. این نوع الکل نیز در محصولات پاک کننده روزمره یافت می شود و حتی مقادیر کمی از آن در برخی از لوازم آرایشی یا لوسیون ها و داروها به عنوان حلال به کار برده می شود.

متیل الکل

متیل الکل همان الکل صنعتی یا متانول است که گاهی اوقات الکل چوب نیز نامیده می شود و بیشتر در صنعت و تولید استفاده می شود. می توان از آن برای ساخت محصولاتی مانند پاک کننده رنگ یا ضد یخ استفاده کرد و محصولات جانبی آن می توانند همه چیز از پلاستیک، رنگ، رزین گرفته تا مواد منفجره را بسازند. این نوع الکل همچنین برای سوخت خودروها و قایق ها عمل می کند و از یخ زدن سایر سوخت ها جلوگیری می کند. متیل الکل مایعی بی رنگ است که جهت تمایز آن با الکل طبی و جلوگیری از مصارف خوراکی رنگ زرد به آن اضافه می کنند و به اصطلاح آن را دناتوره می کنند. مصرف خوراکی متیل الکل خسارات جبران ناپذیری از جمله کوری و مرگ را در پی خواهد داشت.

اتیل الکل

اتیل الکل یا همان اتانول (الکل غلات) که به عنوان الکل سفید طبی شناخته می شود. این الکل از تخمیر انواع قندها، مخمرها و نشاسته ها تولید می شود. اتیل الکل در صنعت پزشکی و طب بسیار کاربرد دارد و در ساخت انواع دارو ها کاربرد دارد. همچنین، اتیل الکل به عنوان یک حلال در بسیاری از محصولات شیمیایی، از جمله عطرها، رنگ ها، و پلاستیک ها استفاده می شود.

همانطور که پیش تر بیان شد اتیل الکل در نوشیدنی های الکلی همچون شراب، ویسکی ، آبجو و ... نیز وجود دارد.

این نوع الکل به دلیل توانایی خود در تغییر خلق و خو و رفتار شناخته شده است و هزاران سال است که به عنوان یک ماده مخدر تفریحی استفاده می شود. اتانول تنها نوع الکل است که می تواند توسط کبد انسان متابولیزه شود (در مقادیر محدود). در واقع اتانول اثرات مضر زیادی بر بدن دارد و به مرور زمان به گلو و اندام هایی مانند کبد، کلیه و مغز آسیب می رساند. اتانول با اختلال در هماهنگی بر سیستم عصبی مرکزی تأثیر می گذارد. سوء مصرف الکل با نوشیدن زیاد می تواند منجر به مشکلات سلامتی، افت فشار خون و اعتیاد به الکل شود. ترک الکل به طور بالقوه می تواند برای افرادی که از نظر جسمی به آن وابسته هستند کشنده باشد.

برای قیمت تماس بگیرید
برای قیمت تماس بگیرید
برای قیمت تماس بگیرید

کاربرد الکل ها

الکل ها بسته به نوع خود دارای کاربرد های متفاوتی هستند. در ادامه کاربرد هر سه نوع الکل را یه به یک بررسی می کنیم.

کاربردهای اتانول

نوشیدنی

ساده تارین مورد استفاده از اتانول در نوشیدینی های الکلی است.

الکل های متیله صنعتی

اتانول معمولاً به عنوان الکل های متیله صنعتی نیز به فروش می رسد. الکل متیله شده اتانولی است که به آن مقدار کمی متانول اضافه شده و احتمالاً مقداری رنگ. متانول سمی است و بنابراین الکل های متیله صنعتی برای نوشیدن مناسب نیستند. از نام این محصول کاملا پیداست که مصارف صنعتی دارد.

سوخت

در اثر سوختن اتانول دی اکسید کربن و آب تولید می شود، بنابراین می تواند به عنوان سوخت به تنهایی یا مخلوط با بنزین استفاده شود. مکمل های سوخت که شامل ترکیب بنزین و اتانول می باشند حاوی حدود 10 تا 20٪ اتانول هستند. اتانول به دلیل اینکه میزان آلایندگی کمتری نسبت به سوخت های فسیلی دارد به عنوان سوخت تمیز شناخته می شود و به محیط زسیت آسیب کمتری وارد می کند.

از آنجا که اتانول از طریق تخمیر تولید می شود می تواند برای کشور های بدون صنعت نفت مفید باشد، چرا که واردات بنزین به میزان قابل توجهی کاهش می یابد.

حلال

اتانول به طور گسترده ای به عنوان حلال استفاده می شود. نسبتا بی خطر است و می تواند برای حل کردن بسیاری از ترکیبات آلی که در آب نامحلول هستند استفاده شود. به عنوان مثال از اتانول به عنوان حلال در بسیاری از صنایع داروسازی، پوشاک، شیمیایی، غذایی، عطرها و لوازم آرایشی کاربرد دارد.

کاربرد های متانول

به عنوان سوخت

متانول به دلیل داشتن انرژی بالا و قیمت پایین، جایگزین مناسبی برای بنزین است. همچنین می توان از این ماده افزودنی بنزین برای بهبود احتراق استفاده کرد. از متانول به عنوان سوخت در صنایع شیمیایی، تولید پلاستیک، رنگ‌ها، رزین‌ها و دیگر محصولات شیمیایی نیز استفاده می شود.در اثر سوختن متانول دی اکسید کربن و آب تشکیل می شود.

خوراک صنعتی

ازمتانول به عنوان مهم ترین ماده اولیه برای تولید ترکیبات شیمیایی دیگر به عنوان خوراک صنعتی استفاده می شود. برخی از این ترکیبات تولید شده عبارتند از: متانال (فرمالدئید)، متیلن بلو، متیل ترت بوتیل اتر (MTBE)، دی‌ متیل فتالات (DMP)، فتالیک اسید. در بیشتر موارد، این مواد به محصولات بعدی تبدیل می شوند.

کاربرد ایزو پروپیل الکل

کاربرد ایزو پروپیل الکل بیشتر در صنایع می باشد. این الکل در صنایعی مثل رنگ، رزین، چسب، لاستیک، روانکار ها و ضد عفونی کننده ها و انواع شوینده کاربرد دارد.

از ایزو پروپیل الکل در شامپو ها، ضد عرق ها و لوازم آرایشی به عنوان ضد عفونی کننده استفاده می شود.

همچنین از ایزوپروپیل الکل به عنوان ماده اولیه در تولید ترکیبات شیمیایی مثل ایزوپروپیل استات، ایزوپروپیلامین، ایزوپروپیل‌بنزن، ایزوپروپیل‌استئون و ... مورد استفاده قرار می گیرد.

تولید الکل

همانطور که قبلا اشاره کردیم الکل ها ترکیباتی هستند که در فرم مولکولی خود دارای یک یا چند گروه هیدروکسیل (-OH) می باشند که این گروه هیدرکسیل به یک زنجیره کربنی متصل هستند. الکل های آزاد در طبیعت را در روغن های به دست آمده از گل ها، برگ ها و ساقه گیاهان می توان یافت.

روش های تهیه الکل در صنایع و داروسازی

هیدرولیز هالیدها

هیدرولیز هالید ها یکی از روش های ساده با کارایی بالا در تولید الکل می باشد. در این روش الکیل هالید ها با آب و در حضور کاتالیزورهایی چون هیدروکسید سدیم هیدرولیز می شوند و از طیق مکانیسم جایگزینی هسته دوست الکل می دهند. از این روش در داروسازی و صنایع شیمیایی استفاده می شود.

R-X + KOH → R-OH + KX

هیدراتاسیون آلکن ها

هیدراتاسیون الکن ها نیز از روش های تولید الکل می باشد که همانند روش قبل کارایی بسیار بالایی در داروسازی و صنایع شیمیایی دارد. در این روش الکن ها و آب در حضور کاتالیزور هایی مثل اسید سولفوریک هیدراته و به الکل تبدیل می شوند.

هیدراتاسیون آلکن ها
تبدیل 2متیل پروپان به 2 متیل پروپانول
هیدراسیون اتن
تبدیل اتن به اتانول

هیدروفورمیلاسیون آلکن ها

هیدروفورمیلاسیون الکن ها یکی از روش های تولید الکل از الکن هایی مانند اتیلن و پروپیلن است که این فرآیند قابلیت کنترل پذیری بسیار بالایی دارد. در این روش الکن توسط منو کسید کربن و هیدروژن در حضور کاتالیزور واکنش داده و الکل تولید می شود.

هیدروفورمیلاسیون آلکن ها
تبدیل الکن به الکل

هیدروبوراسیون آلکن ها

هیدروبوراسیون الکن ها یکی از روش های تولید الکل از آلکن ها است که به دلیل تولید الکل با درصد خلوص بالا در صنایع شیمیایی و نفتی بسیار پر کاربرد می باشد. در این روش آلکن و هیدروژن درون راکتور و در حضور کاتالیزور به الکل تبدیل می شوند.

هیدروبوراسیون آلکن ها

الکل در نوشیدنی ها

گاهی اوقات وقتی صحبت از الکل می شود، منظور الکل موجود در نوشیدنی ها است. در واقع خود الکل خالص به هیچ عنوان نوشیدنی نیست. در ترکیبات برخی از نوشیدنی ها بسته به نوع آن الکل وجود دارد مثل مثل آبجو، شراب، ویسکی، تکیلا وغیره و در برخی کوکتل ها نیز الکل ترکیب می شود که البته مقدار آن کمتر می باشد. نوشیدنی های الکلی سبب تغییر خلق و خو و مست شدن می شود.

همان طور که گفتیم الکل موجود در نوشیدنی ها اتانول (اتیل الکل) می باشد. زمانی که مخمر قندهای موجود در غلات، میوه ها و سبزیجات تخمیر می شوند به وجود می آید. به عنوان مثال، شراب از شکر موجود در انگور و ودکا از شکر موجود در سیب زمینی تهیه می شود.

الکل در نوشیدنی ها
اتیل الکل موجود در نوشیدنی ها از تخمیر برخی از غلات و میوه ها تولید می شود

آیا الکل یک ماده مخدر است؟

بله، الکل یک ماده مخدر است. الکل به عنوان یک ماده مخدر سیستم عصبی مرکزی را سرکوب می کند. این ماده مانند سایر داروهای سرکوب کننده سیستم عصبی مرکزی، بر نحوه عملکرد بدن شما تأثیر می گذارد. به این صورت که پیام هایی که بین مغز و بدن شما حرکت می کنند را کاهش می دهد بر طرز فکر، احساس و رفتار شما تأثیر می گذارد همچنین می تواند سمی و اعتیادآور باشد.

اگرچه نوشیدن مقدار کمی الکل می تواند احساس آرامش یا شادی برای فرد ایجاد کند، اما در واقع یک عامل افسردگی است.

مضرات نوشیدن الکل

الکل یک ماده روانگردان دارای خاصیت وابستگی است و قرن ها در بسیاری از فرهنگ ها به طور گسترده استفاده می شود. مصرف الکل دارای مضرات زیاد و پیامدهای اجتماعی و اقتصادی قابل توجهی می باشد.

استفاده از الکل همچنین می تواند به سایر افراد مانند اعضای خانواده، دوستان، همکاران و حتی افراد غریبه ها آسیب بزند.

بخش قابل توجهی از مشکلات ناشی از مصرف الکل، صدمات غیرعمدی و عمدی، از جمله آسیب‌های ناشی از تصادفات جاده‌ای، خشونت و خودکشی است. آسیب های کشنده ناشی از مصرف الکل در گروه های سنی نسبتاً جوان تر رخ می دهد.

از دیگر مضرات الکل و مسمومیت های ناشی از مصرف آن می توان به موارد زیر اشاره کرد:

  • افزایش خطر بروز بیماری هی قلبی و عروقی
  • افزایش خطر ایجاد بیماری های کبدی از جمله سیروز کبدی و همچنین کم کاری کبد
  • افزایش خطر ابتلا به انواع سرطان همچون سرطان دهان، گلو، مری، سینه، کبد، روده بزرگ و راست روده
  • افزایش خطر ابتلا به بیماری های روانی از جمله افسردگی و اضطراب
  • افزایش خطر بروز بیماری های عصبی مثل وقوع تشنج و اختلال در حافظه
  • افزایش خطر بروز بیماری های گوارشی مانند اسهال و یا زخم معده
  • افزایش خطر ابتلا به بیماری های تنفسی مثل آسم

مضرات الکل برای مادر باردار

مصرف الکل توسط مادر باردار ممکن است باعث سندرم جنین الکلی (FAS) شود.

سندروم جنین الکلی شامل تأثیرات جدی بر روی سلامتی جنین، مشکلاتی مانند کاهش رشد جنین، مشکلات قلبی، مشکلات اعصابی، مشکلات چشمی، مشکلات شنوایی، مشکلات رفتاری ایجاد می کند و همچنین سبب ایجاد مشکلات یادگیری خواهد شد.

از جمله دیگر مضرات الکل برای مادر باردار می توان به زایمان زود رس، سقط جنین، نوزاد با وزن کم، اختلالات و تاخیر در رشد، اختلالات تغذیه ای و سیستم ایمنی ضعیف نوزاد اشاره کرد.

بنابراین حهت جلوگیری از بروز چنین مشکلاتی از مصرف الکل در دوران بارداری خود داری کرد.

سوالات متداول الکل چیست؟ کاربردهای آن، نحوه تولید الکل و مضرات آن بر بدن

نوشیدنی
سوخت
ضد یخ
حلال
صنایع تولیدی
پزشکی و طب
تولید فرمالدئید، فتالیک اسید و دیگر ترکیبات شیمیایی
عطر سازی
دارو سازی
تولید لوازم آرایشی بهداشتی
تولید انواع شوینده
چسب، رنگ و رزین
خیر. مصرف الکل توسط مادران باردار بسیار خطرناک می باشد و عواقب و عوارض جبران ناپذیری خواهد داشت. مصرف الکل در مادران باردار سبب ایجاد مشکلاتی چون، زایمان زودرس، سقط، تولد نوزاد با وزن کم، سندروم جنین الکلی، مشکلات جسمی، روانی و اختلال در یادگیری می شود.
خیر. تنها الکلی که توسط کبد انسان متابولیزه می شود، اتیل الکل می باشد. البته در مقادیر محدود. مصرف اتیل الکل در مقادیر بالا مضرات فراوانی از جمله، مشکلات کلیوی، قلبی عروقی، انواع سرطان و ... خواهد داشت. مصرف متانول و دیگر الکل ها بسیار خطرناک بوده و سبب کوری و مرگ خواهد شد.